Türkiye’de başvurabilenecek çalışma izni türleri nelerdir?
Türkiye’de hukuki statünüze göre başvurabileceğiniz 3 farklı türde çalışma izin türü bulunmaktadır:
- İlk Çalışma İzni:Türkiye’de ilk kez çalışmak için başvuran yabancı uyruklu kişilerin başvurması gereken izindir.
- Uzatma İzni:Yabancı uyruklu kişinin daha önceden almış olduğu geçerli çalışma izninin uzatılması amacıyla başvurulması gereken izindir. (Yabancı uyruklu kişi mevcut çalışma izni sona ermesinden en az 60 gün önce uzatma talebinde bulunmalıdır.)
- Bağımsız Çalışma İzni:Serbest meslek sahibi yabancı uyruklu kişilerin başvurması gereken izindir.
Çalışma izinleri sürelerine göre farklılık gösterir mi?
Evet, çalışma izinleri geçerli oldukları zamana bağlı olarak; süreli ve süresiz olarak ikiye ayrılmaktadır.
Süreli çalışma izni; yabancı uyruklu kişilerin, belirli bir meslekte, belirli bir işveren ile başvuru yaparak sınırlı bir süre çalışması için verilen çalışma iznidir.
Süresiz çalışma izni; yabancı uyruklu kişilerin bu izni aldığı başlangıç tarihi itibarıyla herhangi bir bitiş tarihi olmadan ve belirli bir işverene bağlı olmaksızın verilen çalışma iznidir. Süresiz çalışma iznini, ülke içinde gösteren belgenin geçerlilik süresi 5 yıl olup süresi bitmeden önce mutlaka yenilenmesi gerekmektedir.
Çalışma iznine başvuru sürecinde başvurucunun hangi belgeleri hazırlaması gereklidir?
Çalışma izni başvurusunda bulunmak için gereken belgeler, talep edilen izin türüne göre değişiklik göstermekle beraber genel manada şu şekildedir:
- Çalışma izni başvuru formu,
- Pasaport veya kimlik belgesi ve fotokopisi,
- Vize (geçerli varsa),
- Fotoğraf,
- Başvurucuya ait en az altı ay geçerli bir ikamet izin belgesi,
- Başvurucu ile işveren arasında yapılmış iş sözleşmesi,
- Başvurucu adına düzenlenen sağlık sigortası poliçesi,
- Başvurucunun eğitim durumunu veya yeterliliğini gösteren diğer belgeler.
Çalışma izni başvurusunda işveren işyerinin hangi belgeleri hazırlaması gereklidir?
- Vergi levhası,
- Ticaret sicil gazetesi,
- İşyeri bilançosu,
- İşyeri faaliyet belgesi,
- Ön izin belgesidir.
Çalışma izni talep edilen işyerinin sahip olması gereken özellikler nelerdir?
- Yabancı uyruklu kişi adına çalışma izni başvurusu yapılacak işyerinde, istihdam edilmek istenilen her bir yabancı için en az beş Türk vatandaşının istihdamı esastır.
- İstihdam edilecek yabancı uyruklu kişi adına yapılacak çalışma izni başvurusunda, işyerinin ödenmiş sermayesinin en az 500.000,00 TL veya net satışlarının en az 8.000.000,00 TL veya ihracatının en az 150.000,00 ABD doları olması aranmaktadır.(Bilanço esası usulüne göre işyerine ait özellikler ve aranan satış tutarları değişmektedir.)
- Yabancı uyruklu kişiye ödenecek ücret, çalışma izni başvurusu tarihi itibariyle yürürlükte bulunan brüt asgari ücret tutarı dikkate alınmak suretiyle; yabancı uyruklu kişinin işyerinde çalışacağı iş pozisyonuna göre değişiklik göstermektedir.
- Çalışma izni başvurusu tarihi itibarıyla son beş yılda en az üç yıl süreyle Türkiye’de öğrenci ikameti hariç olmak kaydıyla ikamet izni, çalışma izni veya uluslararası koruma kapsamında yasal olarak kalmış yabancılar adına yapılan yurt içi çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde, bu kapsamda yer alan en fazla üç yabancı ile sınırlı olmak üzere istihdam ve mali yeterlilik kriterlerinin uygulanmaması esastır.
- Bu işyerlerinde çalışma izniyle çalışan yabancıların sayısının aynı işyerinde çalışan Türk vatandaşı sayısından fazla olmaması gerekmektedir.
- Uluslararası koruma kapsamında yer alan yabancılara dair ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla aynı işyerinde bu şartları sağlayan üçten fazla yabancının çalışacak olması halinde işyerinde çalışacak dördüncü ve sonraki yabancılar adına yapılan çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde işyerinde çalışan her bir yabancı için ayrı ayrı beş Türk vatandaşının istihdamı ve mali yeterlilik kriterlerinin karşılanması esastır.
Çalışma izini başvurusu hangi makama yapılmalıdır?
Çalışma iznine ilişkin başvurular, süre uzatım talepleri de dahil Ticaret Bakanlığına yapılmaktadır.
Çalışma iznine yurt dışından başvuru yapılabilir mi?
Çalışma izni başvurusu yurt dışından ve yurt içinden olmak üzere iki farklı şekilde Yabancıların Çalışma İzinleri Başvuru Sistemi (e-İzin) üzerinden yapılabilmektedir.
Türkiye’de çalışma izninin kanuni dayanağı nedir?
Çalışma izninin kanuni dayanağı, 2016 yılında yürürlüğe giren 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunudur. İşbu kanuna göre çalışma izni almış bir yabancı uyruklu işçi, Türk vatandaşı gibi İş Kanununa tabi olarak çalışabilmektedir.
Çalışma izni, oturma iznini kapsar mı?
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca düzenlenen çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti geçerli olduğu sürece 6458 sayılı Kanun’un 27. Maddesi uyarınca ikamet izni yerine geçmektedir. Çalışma izninin sona erdiği tarih, aynı zamanda ikamet hakkının da bitiş tarihi olarak kabul edilmektedir. Ancak, Uluslararası Koruma Başvuru Sahibi, Şartlı Mülteci ve Geçici Koruma statüsünde bulunan yabancılara düzenlenen çalışma izinleri ikamet izni yerine geçmemektedir.
Çalışma izni başvurusunda oturma iznine sahip olmak gerekir mi?
Evet, çalışma iznini başvurabilmek için mutlaka en az 6 ay süreyle geçerli ikamet iznine sahip olunması gerekmektedir.
Öğrenci ikamet izni olan kişiler, çalışma iznine başvurabilir mi?
Türkiye’de bir yükseköğretim kurumunda örgün öğretim programlarına kayıtlı yabancı uyruklu öğrencilerin çalışabilmesi, çalışma iznine sahip olmasıyla mümkündür. Yani öğrenci ikamet izni tek başına yeterli olmayıp yabancı uyruklu öğrencinin Türkiye’de çalışması için çalışma izni de ayrıca alması zorunludur.
Çalışma iznini olan yabancıların yapması gereken herhangi bir bildirim var mıdır?
Çalışma izni alarak Türkiye’ye gelen yabancıların, giriş tarihinden itibaren en geç yirmi iş günü içinde İl Göç İdaresi Müdürlüğüne başvurarak adres kayıt sistemine kayıtlarını yaptırması mecburidir.
Çalışma izni gerekliliğinden muaf kişiler kimlerdir?
Aşağıda sayıların kişilerin çalışma izni almasına gerek bulunmamaktadır:
- Türkiye’nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerle çalışma izninden muaf tutulan kişilerin,
- Daimi ikametgahları yurt dışında olup bilimsel, kültürel ve sanatsal faaliyetler amacıyla bir aydan az, sportif faaliyetler amacıyla dört aydan az süre ile geçici olarak Türkiye’ye gelecek yabancıların,
- Türkiye’ye ithal edilen makine ve teçhizatın montajı, bakım ve onarımı, kullanımına ilişkin eğitiminin verilmesi veya teçhizatı teslim almak veya Türkiye’de arızalanan araçların tamiri amacıyla; Türkiye’ye giriş tarihinden itibaren üç ayı geçmemek ve bu durumu ibraz edeceği belgeler ile kanıtlamak koşuluyla gelen yabancıların,
- Türkiye’den ihraç edilen ya da Türkiye’ye ithal edilen mal ve hizmetlerin kullanılmasına ilişkin eğitim amacıyla Türkiye’ye giriş tarihinden itibaren üç ayı geçmemek ve bu durumu ibraz edeceği belgeler ile kanıtlamak koşuluyla Türkiye’de bulunan yabancıların,
- Belgeli turizm işletmelerinin sınırları dışında faaliyette bulunacak fuar ve sirklerde gösteri ve benzeri görevli olarak Türkiye’ye giriş tarihinden itibaren altı ayı geçmemek ve bu durumu ibraz edeceği belgeler ile kanıtlamak koşuluyla bulunan yabancıların,
- İki yılı geçmemek ve eğitim süresiyle sınırlı olmak üzere durumunu ibraz edeceği belgeler ile kanıtlayarak üniversiteler ile kamu kurum ve kuruluşlarına bilgi ve görgülerini artırmak üzere gelen yabancıların,
- Sosyo-kültürel ve teknolojik alanlar ile eğitim konularında altı ayı aşmayan bir sürede Türkiye’ye önemli hizmet ve katkı sağlayabilecekleri ilgili mercilerce bildirilen yabancıların,
- Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığının (Ulusal Ajans) yürüttüğü programlar kapsamında gelecek yabancıların program süresince,
- Kapsamı ve süresi konusunda Bakanlık, İçişleri ve Dışişleri Bakanlığı ile Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığının mutabakata vardığı uluslararası stajyer öğrenci programları çerçevesinde staj görecek yabancıların,
- Görev süresi sekiz ayı geçmemek kaydıyla Türkiye’ye gelen tur operatörü temsilcisi yabancıların,
- Türkiye Futbol Federasyonunca veya Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünce talepleri uygun bulunan yabancı futbolcular ile diğer sporcu ve antrenörlerin sözleşmeleri süresince,
- Gemi adamlarının Eğitim, Belgelendirme ve Vardiya Standartları Hakkında Uluslararası Sözleşme’nin I/10 Kuralına göre devletlerle yapılan ikili protokoller gereği, ilgili idareden “Uygunluk Onayı Belgesi” almış Türk Uluslararası Gemi Siciline kayıtlı ve kabotaj hattı dışında çalışan gemilerde görev yapan yabancı gemi adamlarının,
- Türkiye Avrupa Birliği Mali İşbirliği Programları kapsamında yürütülen projelerde görevlendirilen yabancı uzmanların görevleri süresince,
çalışma izni almalarına gerek bulunmamaktadır.
Muafiyet kapsamında gelen yabancı uyruklu kişilerin bildirim yükümlülüğü var mıdır?
Çalışma izninden muaf sayılan yabancı uyruklu kişilerin; geliş amaçlarını, ne kadar süre ile ve nerede kalacaklarına ilişkin bilgileri, bulundukları yerin emniyet makamlarına bildirme yükümlülüğü bulunmaktadır.
Yabancı uyruklu kişilerin Türkiye’de çalışması yasak olan meslekler nelerdir?
Yabancı uyruklu kişilerin;
- Dişçilik, ebelik, hasta bakıcılık, (Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun uyarınca)
- Eczacılık, (Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun uyarınca)
- Veterinerlik, (Veteriner Hekimleri Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanun uyarınca)
- Özel hastanelerde sorumlu müdürlük (Hususî Hastaneler Kanunu uyarınca)
- Avukatlık, (Avukatlık Kanunu uyarınca)
- Noterlik, (Noterlik Kanunu uyarınca)
- Özel veya kamu kuruluşlarında güvenlik görevlisi, (Bazı Kurum ve Kuruluşların Korunması ve Güvenliklerinin Sağlanması Hakkında Kanun uyarınca)
- Özel istihdam bürosu açmak için başvuracak gerçek kişiler ile tüzel kişileri idare, temsil ve ilzama yetkili kişiler, (Türkiye İş Kurumu Kanununun 17. Maddesi uyarınca)
- Kara suları dahilinde balık, istiridye, midye, sünger, inci, mercan ihracı, dalgıçlık, arayıcılık, kılavuzluk, kaptanlık, çarkçılık, katiplik, tayfalık ile (Kabotaj Kanunu uyarınca)
- Gümrük müşavirliği (4458 sayılı Gümrük Kanununun 227. Maddesi gereğince)
mesleklerinde çalışmaları ilgili kanunlar uyarınca yasaklanmıştır.
Çalışma izin başvurusu ret olması halinde ne yapılması gerekir?
Çalışma izni başvurusunun reddi kararına karşı yabancı uyruklu kişilerin, İl Göç Müdürlüğüne itiraz etme veya İl Göç Müdürlüğüne karşı red kararının iptali talepli dava açma hakkı bulunmaktadır. Eğer öncelikle itiraz yoluna başvurulmuş ise iptal davası açma süresi durmakla beraber, bu kapsamda itirazın da reddedilmesi halinde ayrıca iptal davası açabilmesi mümkündür. Ancak, öncelikle red kararına ilişkin iptal davası açılmış ise sonradan itiraz hakkının kullanılması mümkün değildir.
Çalışma izni olmaksızın Türkiye’de çalışılması halinde hukuki süreç nedir?
Yabancı uyruklu kişilerin, Türkiye’de çalışma izni olmaksızın herhangi bir işyerinde çalışması yasak olup bu durumun tespiti halinde yabancı uyruklu kişinin 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu uyarınca ülkesine yollanması ve hakkında Türkiye’ye girişini engelleyecek giriş yasağı kararının verilmesi gündeme gelecektir.
Türkiye’de çalışma iznine başvuru yapmak, başvuru sırasında dikkate alınması gereken hususları öğrenmek, bütün başvuru süreci ve gerekli belgeler hakkında bilgi almak, çalışma amaçlı ikamet izinleri almak, sürelerinin izlenmesi için ve zamanında bildirimlerin yapılmasına ilişkin Uluslararası Hukuk ve Yabancılar Hukuku alanları başta olmak üzere Türkiye’de diğer yaşadığınız/yaşayabileceğiniz sorunların çözüm süreçlerinde uzman kadromuz ve tecrübemizle sizlere yardımcı olmaktan memnuniyet duyarız.
Sorularınız ve bize ulaşmak için info@adacase.com adresine e-posta ya da 0532 469 66 46 numaralı iş hattımıza mesaj atarak ulaşabilirsiniz.